Aflevering 1: Feiten en cijfers (1)

Doelstelling serie Kostenreductie

‘NL, doe meer aan psychische problemen’ 

Zo luidde de kop van een NOS-bericht op 1 december 2014, naar aanleiding van een rapport van de OESO over mentale gezondheid op het werk. Mentale ongezondheid brengt veel kosten met zich mee, zowel voor organisaties als voor de maatschappij. Ik zie de gevolgen hiervan ook in mijn praktijk als loopbaancoach. Deze blogserie wil bijdragen aan het verlagen van deze kosten.

Drie deelthema’s: arbeidsomstandigheden, angst en agressie

In drie deelthema’s ga ik in op verschillende factoren die van invloed zijn op de mentale (on)gezondheid.

• In deel 1 (blog 3-7) komen concrete ervaringen en situaties ter sprake: ziekte, stress en baanonzekerheid.
• Deel 2 van deze blogserie besteedt aandacht aan het thema angst op de werkvloer (blog 8-15).
• In deel 3 staat het thema agressie op de werkvloer centraal (blog 16-21).

Inzicht verlaagt kosten mentale ongezondheid

Met het beschrijven van deze factoren hoop ik dat jullie als lezers van dit blog – of je nu leidinggevende, werknemer of werkzoekende bent – inzicht krijgen. Bijvoorbeeld in de gevolgen van mentale problemen voor het uitoefenen van werk of van leidinggevende taken, of voor de relatie tussen werknemer en werkgever. Inzicht hierin geeft namelijk mogelijkheden om tot ander gedrag te komen. En, meer economisch gezegd: om de kosten van mentale ongezondheid te verlagen!

Feiten en cijfers (1)

In de eerste twee blogs beschrijf ik de feiten en de kosten van mentale (on)gezondheid op basis van enkele cijfers en grafieken uit verschillende OESO-rapporten. Ook geef ik de oorzaken weer en geef ik aan waarom het belangrijk is om de kosten te reduceren.

Wat is mentale (on)gezondheid?

Wat wordt eigenlijk precies bedoeld met het begrip ‘mentale (on)gezondheid’? Mentale gezondheid houdt in dat iemand in staat is om op een voor zichzelf en anderen effectieve manier om te gaan met zijn gedachten, emoties en de mensen om hem heen. Wanneer iemand daartoe niet in staat is, ontstaan mentale problemen en vaak ziekte. Hiermee bedoel ik alles tussen lichte stressklachten en lichte burn-outklachten tot en met ernstige psychiatrische aandoeningen als gevolg van de werksituatie.

Feiten en cijfers mentale ongezondheid in OESO-rapporten

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft enkele rapporten gepubliceerd waarin het de kosten heeft berekend van mentale ongezondheid. Hierbij enkele feiten op een rij:

• 20% van de populatie werkenden dealt met mentale problemen.
• Bij mensen die niet werken, komen mentale problemen twee keer zo vaak voor als bij mensen die wel werken.
• Gedurende het gehele leven heeft 50% van de bevolking één of meerdere keren te maken met mentale problemen.
• In Nederland ligt het percentage van mensen met gematigde tot ernstige mentale problemen 30-50% hoger dan in andere OESO-landen.
• De OESO stelt dat de kosten voor mentale ongezondheid op Europees niveau 3-4% van het BBP uitmaken. In Nederland is dit 3,3%.
• In Nederland zijn de kosten van mentale ongezondheid 20 miljard euro.
• Mentale ongezondheid leidt tot hoge kosten voor de samenleving, werkgever en de economie, door ziekteverzuim en verlaagde inzetbaarheid, verhoging van werkloosheid en (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid, verlaging van productiviteit in het geheel en directe gezondheidszorgkosten.

Oorzaken: arbeidsomstandigheden, angst en agressie

Er zijn verschillende oorzaken van ziekte als gevolg van mentale ongezondheid. Dat kunnen concrete arbeidsomstandigheden zijn, zoals:

• stress;
• geen voldoening in het werk;
• baanonzekerheid.

Er kunnen ook minder concrete factoren van invloed zijn op de mentale gezondheid.

Het gedrag van een heel aantal professionals in organisaties – van wie ik velen ken als deskundig, en met het hart op de juiste plaats – is soms van grote invloed op de mentale ongezondheid van medewerkers in de organisatie. Bijvoorbeeld door de manier waarop zij omgaan en communiceren over arbeidsomstandigheden zoals ziekte of organisatieveranderingen. Hierdoor roepen ze (onbewust en onbedoeld) gevoelens van angst en agressie op, wat weer doorwerkt in de communicatie tussen werknemer en werkgever.

Een belangrijke rol voor de leidinggevende

Het verbaast mij dan ook niet dat uit de OESO-rapporten blijkt dat de rol van de leidinggevende centraal staat bij het krijgen en voorkomen van en het omgaan met mentale problemen. De leidinggevende speelt dus ook een essentiële rol bij het verlagen van de kosten van mentale ongezondheid. Daarom besteed ik in deze serie geruime aandacht aan deze rol.

Niet lullen, maar poetsen!

Als mentale gezondheid zulke grote economische kosten met zich meebrengt, en we kunnen deze kosten beïnvloeden, dan is mijn motto, heel Rotterdams: ‘Niet lullen maar poetsen!’ Ik geloof dat het medewerkers, organisaties en de maatschappij als geheel veel winst kan opleveren. Financiële, economische en zeker ook menselijke winst.

Groeivraag

Hoe mentaal gezond ben jij als werknemer en/of leidinggevende? En hoe is het met de mentale (on)gezondheid van je organisatie? Breng in kaart op welke gebieden de mentale gezondheid (arbeidsomstandigheden, angst en agressie) versterkt kan worden.

Vooruitblik

Volgende week schets ik opnieuw enkele feiten en cijfers van mentale ongezondheid.

Bronnen voor deze serie

Bakas, A. & Sijmons, M. (2014), Megatrends Stress. De nieuwste inzichten in psychische klachten die leiden tot verzuim, Schiedam: Bal Media.

Dam, A. van (2009), De kunst van het falen. Hoe je door effectief leren succesvol kunt presteren, Amsterdam: Ambo.

Glas, G. (2002), Angst; Beleving > structuur > macht, Amsterdam: Boom.

Hessel, R. & Mulder A. (2014), Gewoon of beperkt? Hoe jodendom, christendom en islam omgaan met mensen met een handicap, Zoetermeer: Meinema.

Hanson, R. (2012), Boeddha’s brein. Hoe mindfulness je hersens en je leven kan veranderen, Utrecht: Ten Have.

Kierkegaard, S. (2009), Het begrip angst, Budel: Damon.

Klaassen, A. (2003), Agressiebeheersing, Alphen aan den Rijn: Kluwer.

LeDoux J. (1998), The Emotional Brain, New York: Simon & Schuster, Rockefeller Center.

OECD (2012), OECD (2012), Sick on the Job?: Myths and Realities about Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,

DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264124523-en

OECD (2014a), Making Mental Health Count: The Social and Economic Costs of Neglecting Mental Health Care, OECD Health Policy Studies, Paris: OECD Publishing,

DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264208445-en

OECD (2014b), OECD (2014), Mental Health and Work: Netherlands, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264223301-en

OECD (2015), OECD (2015), Fit Mind, Fit Job: From Evidence to Practice in Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,

DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264228283-en

Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Rotterdam: Loopbaanparadox, in eigen beheer.

Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 4, pp. 55-58.

Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 3, pp. 80-83.

Sedláček T. (2012), De economie van goed en kwaad. De zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street, Schiedam: Scriptum.

Tavris, C. (1982), Anger, The Misunderstood Emotion, United States: Touchstone.

Yalom, Y.D. (1980), Existential Psychotherapy, The Perseus Books Group [z.p.]

Yalom, Y.D. (2013), Scherprechter van de liefde. Tien ware verhalen uit een psychotherapeutische praktijk, Amsterdam: Balans.

Yalom, Y.D. (2015), Tegen de zon in kijken. Doodsangst en hoe die te overwinnen, Amsterdam: Balans.

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

 

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 18-1-2016