Aflevering 8: Vier mediatievaardigheden

Blogserie Loopbaanparadox-J en HorizonTaal
“Wie ben ik?”, “Wat wil ik?”, “Wat kan ik?” En: “Onder welke voorwaarden kan ik zijn wie ik ben en wil zijn?” Loopbaanparadox Jeugd (J) biedt met HorizonTaal een LOB-methodiek die leerlingen op de middelbare school op methodische wijze ondersteunt bij het maken van een goede profiel- en beroepskeuze.

Deze blogserie geeft meer informatie over:
– de theoretische achtergronden van de methodiek HorizonTaal (blog 1-3)
– de praktijk van HorizonTaal (blog 4-6)
– de begeleiding van leerlingen, docenten en scholen door Loopbaanparadox-J (blog 7-10)
– Loopbaanparadox-J en de (toekomstige) arbeidsmarkt (blog 11).

Groeivraag
Elk blog sluit af met een groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s of ervaringen naar boven komen, is mailen hierover altijd kosteloos mogelijk ( cora@loopbaanparadox.nl ).

Blog 7-10: begeleiding van leerlingen, docenten en scholen
De blogs 7-10 geven informatie over de manier waarop Loopbaanparadox-J leerlingen, docenten en scholen begeleidt in het uitoefenen, geven en implementeren van de methodiek HorizonTaal.

Dit blog beschrijft, op basis van de in blog 7 beschreven kerncompetentie van Loopbaanparadox-J, vier mediatievaardigheden: intentionaliteit en wederkerigheid, zingeving, competentie en transcendentie.

Vier mediatievaardigheden
“Specialist op het gebied van modificeren, mediëren en coachen”, luidt de kerncompetentie van Loopbaanparadox-J. Op basis van deze kerncompetentie traint Loopbaanparadox docenten die de methodiek HorizonTaal verzorgen, in vier mediatievaardigheden. Deze vaardigheden hebben tot doel om de leercurve van leerlingen te versterken. Hieronder licht ik de vaardigheden kort toe.

Intentionaliteit en wederkerigheid
Er is een grotere kans om tot een diepere betekenis van nieuwe inzichten te komen als de begeleidende docent de intentie heeft om samen met de jongeren een activiteit tot een goed einde te brengen. De eerste mediatievaardigheid, intentionaliteit en wederkerigheid, houdt dan ook in dat docent en leerling samen nieuwe dingen ontdekken.

Als de leerlingen en docent bij de aanvang van de activiteit hun kennis van de wereld met elkaar delen om de opdracht tot een goed einde te brengen, is de motivatie groter om hun gemeenschappelijke kennis van de wereld uit te breiden.

Zingeving
De tweede mediatievaardigheid, zingeving, houdt in dat een leerling informatie mag verwerken op de manier die hem het meest aanspreekt en die hij als betekenisvol ervaart.

Door binnen de opdrachten van HorizonTaal veel gelaagde en gevarieerde informatie aan te bieden, kunnen leerlingen net díé informatie uit het aanbod selecteren die hun het meeste aanspreekt. Op deze manier zijn ze ook beter in staat om de informatie te verwerken op een manier die ze zelf als betekenisvol ervaren.

Op momenten dat leerlingen de dieperliggende waarde en betekenis van de opdracht niet ervaren, kan de docent de zingeving ter sprake brengen, zodat jongeren zelf op zoek gaan naar nieuwe invalshoeken om de taak alsnog van een ‘neutrale’ naar een ‘betekenisvolle’ ervaring om te buigen.

Competentie
De derde mediatievaardigheid, competentie, houdt in dat de competetentie van de leerling wordt vergroot. Het gaat hier niet om afzonderlijke competenties of deelcompetenties, maar om de totaalbeleving een competent persoon te zijn.

Het begeleiden van de activiteiten van HorizonTaal volgens bovenstaande vaardigheden, draagt eraan bij dat de zelfwaardering en het gevoel van competentie bij de leerling wordt vergroot. Dit schept ruimte voor een groeiend besef van identiteit.

Het gevoel van eigenwaarde en competentie bij de leerling wordt ook versterkt wanneer leerlingen tijdens de activiteiten fundamenteel respect ervaren voor hun identiteit en integriteit van de docent. Ook als deze identiteit botst met het normen- en waardenpatroon van de docent, is het van belang dat leerling hiervoor in de samenwerking alle ruimte krijgen.

Transcendentie
De vierde mediatievaardigheid, transcendentie, houdt in dat leerlingen worden geholpen om de activiteiten van HorizonTaal te vertalen naar meer abstracte wetmatigheden en denkbeeldige toekomstige situaties.

Als de docent/coach tijdens de activiteiten regelmatig meer abstracte wetmatigheden over de gang van zaken in de wereld verwoordt, geeft hij de leerlingen de mogelijkheid om zich denkbeeldig te verplaatsen in toekomstige situaties. Leerlingen kunnen zo het verband leggen tussen de activiteit die ze aan het doen zijn en de toekomstige studie- en beroepenwereld.

De praktijk
Twee leerlingen zitten in het tweede jaar van de havo. Zij hebben binnen het kennisdomein Medisch en Paramedisch gekozen voor de activiteit Leerkracht Biologie: Lesvoorbereiding lichaamsfuncties.

In de korte introductie bij de activiteit staat het volgende:

“Je bent leerkracht biologie in een middelbare school. In de loop van het tweede jaar heb je in de lessen vooral het menselijk lichaam behandeld. Hierbij ben je blijven stilstaan bij enkele belangrijke lichaamsfuncties zoals de spijsvertering, de ademhaling, de bloedsomloop en de werking van de hersenen. Vandaag bereid je de laatste les van het schooljaar voor. Met behulp van kaartjes waarop de namen van wel zestig organen staan, ga je leerlingen voorstellen hoe alle lichaamsfuncties met elkaar samenhangen in het menselijk lichaam. Het lijkt wel één grote chemische fabriek.”

De twee meiden gaan enthousiast aan de slag. Ze gebruiken de kaartjes die bij de opdracht zitten en verzinnen er van alles bij. Op een gegeven moment raken ze geblokkeerd. Hoe zat het ook alweer met de alvleesklier en de lever? Waar moeten ze die plaatsen in het geheel? En hoe werkte het ook alweer met die organen in het geheel van de spijsvertering?

Samen gaan we informatie zoeken op internet over de alvleesklier en de lever. Ook ik heb niet direct het antwoord op die vragen. We komen erachter hoe het komt dat we in de war zijn geraakt. Beide organen staan in directe verbinding met de twaalfvingerige darm, net na de maag. Een duidelijk voorbeeld van intentionaliteit en wederkerigheid. De meiden puzzelen verder en houden aan het einde van de les een mooi betoog.

Wanneer ik tijdens de activiteit aan een van de twee vraag, of ze wel docent biologie wil worden zegt ze: “Nee, docent vind ik niet leuk. Maar dit soort dingen onderzoeken en dan op volgorde maken, dat vind ik wel heel erg leuk.” De leerling ontdekt hierbij de zingeving. Ik vraag door. “In wat voor soort beroepen zou dat kunnen?” Na wat gepuzzel samen, vraag ik of ze wel eens aan radiologisch laborant heeft gedacht. Ze vraagt wat zo iemand doet. Na mijn uitleg, zie ik een verrast gezicht. “Daar moet je thuis nog maar eens op googlen,” zeg ik. Hierbij gebruikte ik de mediatievaardigheid transcendentie.

Tijdens deze activiteiten leerden zowel de leerling als ik zelf. Er was dus sprake van intentionaliteit en wederkerigheid. Een van de leerlingen ontleende duidelijk zin aan deze opdracht, en ik kon ons gesprek tijdens de opdracht ook nog naar een hoger (transcendentie)niveau tillen. Dit zorgde voor een gevoel van competentie bij de leerling.

Groeivraag
In veel loopbaantrajecten van volwassenen vraag ik: “En wat wil je nu worden als je later groot bent?” Vrijwel niemand kijkt heel vreemd van deze vraag op. Blijkbaar houden we die vraag allemaal een beetje. Vandaag aan jou daarom de vraag: “Wat wil jij later worden als je groot bent?”

Tot slot
In het volgende blog geef ik meer informatie over de training van docenten voor het geven van HorizonTaal.

Bronnen
Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in inspirerend, duurzaam en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies. Rotterdam: in eigen beheer.

Vanmontfoort, Magda (2011), HorizonTaal, Studiekeuze als ontdekking. Antwerpen/ Apeldoorn: Garant.

Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto is een coproductie van Marcel Sjoers, ergotherapeut en fotograaf (www.marcelsjoers.nl) en Cora van Rossum, loopbaanadviseur, coach, ergotherapeut en pastoraal werker (www.loopbaanparadox.nl). De foto’s zijn te bestellen bij Marcel Sjoers via marcel@marcelsjoers.nl

Dit blog staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd), redacteur.

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 03-11-2014