Aflevering 2: Werkgever en werknemer: verschillende rollen en belangen
Doelstellingen van de serie Wet Verbetering Poortwachter
Meer weten over de doelstellingen van deze serie? Klik dan hier:
Toon text
Een zieke werknemer en wat nu?!
Een zieke werknemer en wat nu?! In mijn loopbaanpraktijk ervaar ik regelmatig dat HR-adviseurs en leidinggevenden te weinig kennis hebben van alle regelgeving rondom de ziekte van een werknemer, zoals vastgelegd in de Wet Verbetering Poortwachter. Dat komt omdat professionals maar weinig met zieke medewerkers te maken hebben en deze wet dus niet vaak nodig hebben. Ook hebben ze genoeg andere dingen aan hun hoofd waardoor de details van een wet buiten hun aandachtsgebied vallen. Tegelijk kunnen hierdoor ook de nodige problemen, misverstanden en communicatiestoornissen ontstaan.
Doelstellingen blogserie Wet Verbetering Poortwachter
Tegen deze achtergrond schrijf ik een blogserie over de Wet Verbetering Poortwachter. Hiermee heb ik de volgende doelstellingen:
1. Informatie geven over alle stappen binnen de Wet Verbetering Poortwachter.
2. Inzicht geven in verschillende belangen en rollen van leidinggevende en werknemer tijdens het ziekteproces.
3. Inzicht geven in communicatieprocessen tussen leidinggevende en werknemer tijdens het ziekteproces en de uitvoering van de Wet Verbetering Poortwachter.
Opzet blogserie Wet Verbetering Poortwachter
In zeven afleveringen bespreek ik de volgende onderwerpen:
1. Stappenplan Wet Verbetering Poortwachter, partijen, definities en de WIA-keuring
2. Werkgever en werknemer: verschillende rollen en belangen
3. Inhoud en betrekking in gesprekken
4. Het eerste spoortraject
5. Het tweede spoortraject
6. Samenwerking met behandelaars: dilemma’s en kansen
7. Solliciteren: verzwijgen of vertellen
Voor leidinggevenden én werknemers
Deze blogserie is zowel voor leidinggevenden als werknemers bedoeld. Wel ligt in het ene blog meer nadruk op het handelen van de leidinggevende en in een ander blog meer op dat van een werknemer; vaak ook op hun onderlinge communicatie en samenwerking.
Ik voeg regelmatig hyperlinks in, zodat je direct door kunt klikken naar de site van het UWV en de betreffende informatie en – niet onbelangrijk – naar de juiste formulieren.
Heb je vragen naar aanleiding van deze blogserie? Neem dan gratis en vrijblijvend contact op via cora@loopbaanparadox.nl!
Werkgever en werknemer: verschillende rollen en belangen
Het protocol kennen van de Wet Verbetering Poortwachter – zoals in aflevering 1 beschreven – is stap 1. Dat betekent echter lang niet altijd dat het ziekteproces ook vlekkeloos verloopt. Inzicht in de verschillende rollen en belangen van werkgever en werknemer kan hieraan een goede bijdrage leveren. Ik illustreer dit aan de hand van een praktijkverhaal.
Het verhaal van Patrick
Patrick is timmerman en heeft het altijd goed gehad binnen een klein timmermansbedrijf. Zijn werkgever is ooit voor zichzelf begonnen en heeft inmiddels zestien man personeel, van wie Patrick er een is. Dan valt Patrick uit met schouderklachten. Gelukkig kan hij vervangend werk doen binnen het bedrijf. Zowel de werkgever als Patrick gaan ervan uit dat ook op de lange termijn Patrick bij het timmerbedrijf zal blijven werken en dat ze met elkaar een oplossing zullen vinden.
Na ruim een jaar komt Patricks werkgever erachter dat er al lang een tweede spoortraject gestart had moeten worden. Hij beseft dat hij flink in de problemen kan komen. Hij overvalt Patrick hiermee in een volgend gesprek, vertelt Patrick dat hij per direct moet stoppen met zijn werk en zet een arbeidsdeskundige in.
Omdat Patrick ook niet op de hoogte was van de regels, wordt hij hier enorm door overvallen en voelt hij zich bedrogen. Voor Patrick is zijn leidinggevende ‘ineens niet meer de leuke en fijne werkgever’. Zijn werkgever is alleen nog maar bezig met wetjes en regeltjes en zelfs met het beëindigen van de arbeidsrelatie.
De relatie tussen Patrick en zijn leidinggevende komt ernstig onder druk te staan. De werkgever is een ambachtsman, en niet opgeleid om op een keurige betrokken manier te communiceren. En Patrick is ziek, daardoor ook extra kwetsbaar, en bang om zijn baan te verliezen.
De rol en het belang van de werknemer
De belangen van werkgever en werknemer verschillen. Dat blijkt uit het verhaal van Patrick. Wat ook blijkt, is dat werkgever en werknemer zich hiervan onvoldoende bewust zijn.
Want wat is het belang van de werknemer? De werknemer is ziek. In een dergelijk proces heeft een werknemer behoefte aan erkenning, gezien zijn, meedenken en bijdrage aan herstel (zie ook de blogserie Kostenreductie in het geheel en meer specifiek aflevering 17). Vrijwel niemand zit er, juist in een ziekteproces, op te wachten dat hij zijn baan verliest of een andere baan moet zoeken. Dat geeft veel extra (financiële) stress en zorg. Deze aandacht wil iemand inzetten voor herstel en ziekte. Wanneer een zieke werknemer onvoldoende wordt gezien, en te snel wordt gefocust op ‘terugkeren’, ‘regels’, ‘een andere functie’, kan zich dat bij de werknemer uiten in weerstand of agressief gedrag.
Bij een werkgever kan er vervolgens een heel andere interpretatie ontstaan van het gedrag van de werknemer. Weerstand of (gefrustreerd) agressief gedrag wordt dan geïnterpreteerd als: ‘hij wil niet meewerken aan zijn re-integratie’ of ‘hij doet altijd zo lastig’ of ‘ja, het was al nooit een gemakkelijke werknemer’. Het ene oordeel na het andere komt langs, met negatieve gevolgen voor de relatie tussen werknemer en werkgever.
Kennis van zaken en goede voorlichting voor beide partijen kan conflicten en mis-communicatie voorkomen.
De rol en het belang van de werkgever
De werkgever heeft een eigen belang dat verschilt van dat van de werknemer. De werkgever betaalt salaris aan iemand die daarvoor geen werk verricht. Tegelijk moet hij waarschijnlijk extra salaris betalen aan iemand die de zieke werknemer vervangt. Daar komen nog kosten bij voor alle deskundigen tijdens het re-integratieproces – bedrijfsarts, arbodienst, arbeidsdeskundige, re-integratiecoach – die algauw zo’n € 10.000,- per twee jaar kosten. Vaak is een werkgever hiervoor deels verzekerd, maar vaak ook niet; werkgevers kunnen ook eigen risicodrager zijn voor de WIA en/of de WW. Dat betekent dat ze na twee jaar, wanneer het contract beëindigd wordt, zelf aansprakelijk gesteld worden voor de uitkeringskosten. Dit zijn heel hoge kosten als je dit berekent over een heel aantal jaren. Als de Wet Verbetering Poortwachter volgens het UWV niet voldoende is doorlopen, volgt bovendien een extra jaar loondoorbetaling.
Dit zijn allemaal kosten waarvan een werknemer zich vaak niet bewust is. Ziekte kost een werkgever dus enorm veel geld en tijd.
Het verhaal van Patrick (vervolg)
De werkgever focust steeds meer op procedures en protocollen. Hij vraagt een deskundigenoordeel aan (zie aflevering 1). Hij wil zeker zijn dat hij in de ogen van het UWV alles gedaan heeft aan de re-integratie van Patrick. Zo voorkomt hij dat na twee jaar ziekte een loonsanctie krijgt en dus nog een derde jaar loon extra door moet betalen.
Patrick moet voor het deskundigenoordeel bij het UWV verschijnen en is hierover zo kwaad dat hij vertelt dat hij een arbeidsconflict heeft met zijn werkgever. Het UWV neemt dit over, waarna er vervolgens een mediation gestart moet worden. Ook dat zorgt weer voor kosten en leidt tot kwaadheid bij de werkgever.
Met donderend geraas verloopt het tweede jaar van Patricks ziekte. Door alle gedoe komt hij tot niets. Hij zakt in en wordt depressief. Er is een nieuw probleem geboren. Juist dit wordt de werkgever verweten door het UWV, waardoor de werkgever als nog een loonsanctie krijgt en een extra jaar loon moet doorbetalen. De werkgever is woedend hierover! Hij heeft juist altijd, zeker in het eerste jaar ziekte en daarvoor, het goede voor Patrick gewild. Hij heeft hem opgeleid, veel kansen gegeven, hij heeft Patricks opleidingskosten vergoed, hij is min of meer als een vader voor hem geweest. Nu draait hij op voor de kosten. Dit midden in een crisis, waarin hij keihard moest werken om zijn mensen aan het werk te houden en het hoofd boven water te houden!
Op dit moment kom ik ergens in beeld, doordat het UWV aangaf dat niet voldoende aan re-integratie was gedaan. Zij adviseerden een re-integratiebedrijf in te zetten. (Weer kosten!) Ik heb het tij tussen deze twee mensen niet kunnen keren. Met beiden bleef ik in een goede relatie, dat was wat ik kon doen.
Gebrek aan kennis zorgt voor communicatiestoornis
Door een gebrek aan kennis over de Wet Verbetering Poortwachter en ook over het verschil in rollen en belangen van werkgever/werknemer, kunnen grote communicatiestoornissen ontstaan, zoals uit het verhaal van Patrick duidelijk wordt. Dit leidt tot verslechtering van de relatie, waardoor samenwerking in dit proces langzamerhand onmogelijk wordt. Terwijl die samenwerking juist zo van belang is én er eigenlijk helemaal geen ‘ingewikkelde ziektesituatie’ aan de hand is. Een dergelijk proces kan veel beter verlopen wanneer er meer kennis en/of betere adviseurs zijn. Daarom tot slot enkele tips.
Tips!
- Stel je als werkgever op de hoogte van de Wet Verbetering Poortwachter of zorg ervoor dat iemand binnen je bedrijf hier uitstekend van op de hoogte is!
- Stel je als werknemer op de hoogte van de Wet Verbetering Poortwachter.
- Doorloop gezamenlijk het Stappenplan van de Wet Verbetering Poortwachter.
- Stel als werkgever een casemanager aan om gesprekken te voeren als je daar als werkgever zelf niet voor in de gelegenheid bent of als hierin niet je kracht ligt.
- Zorg voor regelmatige verzuimgesprekken!
- Heb als werkgever oog voor de belangen van je medewerker: geef aandacht. Heb als werknemer oog voor de belangen van je werkgever: denk en werk constructief mee, geef je behoeften aan.
Op grond van mijn eigen ervaring denk ik dat 25% van de ziektegevallen niet bij de WIA-keuring zouden uitkomen wanneer het Stappenplan van het UWV goed doorlopen wordt. Ook geloof ik dat 50% van alle ziekteprocessen veel soepeler zouden verlopen wanneer deze verzuimgesprekken op een goede manier gevoerd zouden worden. In een volgende blogserie Motiverende Gespreksvoering ga ik uitgebreid in op dit onderwerp.
Groeivraag
Wat herken je van de verschillende belangen van werkgever en werknemer? Wat leer je van dit blog? Wat zou je willen leren? Maak het concreet.
Vooruitblik
In de relatie tussen werkgever en werknemer spelen niet alleen verschillende rollen en belangen. Er is ook sprake van een ‘machtsverhouding’. Vaak wordt deze zichtbaar in (verstoringen in) de onderlinge communicatie. Daarom gaat het volgende blog over ‘inhoud’ en ‘betrekking’ in communicatie tussen werkgever en werknemer.
Bronnen voor deze serie
Klaassen, A. (2003), Agressiebeheersing, Alphen aan de Rijn: Kluwer.
OECD (2012), Sick on the Job?: Myths and Realities about Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264124523-en
OECD (2014a), Making Mental Health Count. The Social and Economic Costs of Neglecting Mental Health Care, OECD Health Policy Studies, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264208445-en
OECD (2014b), Mental Health and Work. Netherlands, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264223301-en
OECD (2015), Fit Mind, Fit Job: From Evidence to Practice in Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264228283-en
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 4-7-2016
