Aflevering 1: Wat is existentiële coaching?
Existentiële coaching als specialisatie van Loopbaanparadox
Een belangrijke specialisatie in mijn bedrijf Loopbaanparadox is existentiële coaching. Wat is dat precies, waarom besteed ik hier in deze blogserie aandacht aan en hoe werkt het?
Wat is existentiële coaching?
Existentiële coaching is ontleend aan de existentiële psychotherapie. Binnen de existentiële psychotherapie wordt angst gezien als een van de belangrijkste grondtonen in het leven. Angst is een gegeven.
In loopbaantrajecten gaat het over belangrijke levensthema’s, levensgebeurtenissen en keuzes, en die gaan vaak met angst gepaard. Angst speelt dus evengoed een existentiële rol bij loopbaanvragen en in coaching. En daar gaat het mij in deze blogserie vooral om.
Angsten verdringen we graag. We kijken er als klant – en soms ook als coach – het liefst omheen. Maar dat neemt de angst niet weg. Juist in coachings- en loopbaantrajecten is het van belang om angsten onder ogen te zien. Verdrongen angsten kunnen namelijk ons leven blokkeren. En daarmee voor problemen zorgen. Mensen gaan vaak gedrag vertonen dat juist schadelijk is voor henzelf of de ander. In de eerdere blogserie Kosten ↓↓↓: aandacht voor arbeidsomstandigheden, angst en agressie leg ik bijvoorbeeld uit hoe angst die geen goede weg vindt, kan leiden tot agressie. Wanneer mensen zien wat hun angsten zijn, kunnen ze leren effectief te reageren.
Hoe werkt existentiële coaching?
Kenmerkend voor existentiële coaching is dat het narratief, het levensverhaal van de klant, veel aandacht krijgt in het proces. Onze angsten zijn namelijk vaak te verbinden met ons levensverhaal. Ik geef een voorbeeld van mijzelf als coach.
Ik ging met een klant van mij en haar partner naar een afspraak. Zoals we nu de wachtkamer in liepen, zou ik tussen hen in komen te zitten. Dat wilde ik niet, want vroeger had ik als jongste uit een groot gezin vaak tussen mijn grote zussen in gezeten. Dan voelde ik mij heel klein en betekenisloos. Had ik het gevoel alsof ik er niet toe deed en niets kon. Ik voorkwam dat dit nu opnieuw gebeurde door dit grappenderwijs te delen met mijn klant en haar partner. Gelukkig werd de grap goed ontvangen.
Zelf verbind ik existentiële coaching regelmatig met de positieve psychologie. De positieve psychologie gaat uit van:
- positieve ervaringen die mensen kunnen hebben, zoals geluk, hoop en liefde;
- positieve eigenschappen, zoals vitaliteit, doorzettingsvermogen en wijsheid;
- positieve instituties, oftewel manieren waarop instellingen een positief verschil kunnen maken binnen de maatschappij.
Denken vanuit de positieve psychologie kan ons denken, en dus ook onze angsten, in een ander licht plaatsen. In het voorbeeld dat ik hierboven beschreef, kon ik met humor mijn angst prima onder ogen zien en ernaar handelen.
Verbinding tussen coach en klant
Psychiater Yalom, die ik in mijn eerdere blogserie frequent citeerde, ziet het als een belangrijk element van existentiële psychotherapie dat er verbinding ontstaat tussen de therapeut en de cliënt. Verbinding is namelijk de beste plek om angst onder ogen te zien. Een warme plek van verbinding schept ruimte waarin angst er mag zijn. Wanneer angst er mag zijn, kunnen we haar vervolgens onder ogen proberen te zien. Pas dan kunnen we kijken hoe we met deze angst om willen gaan.
Hoewel de rol van coach en klant onderscheiden zijn, zijn beiden mens. Wanneer angst een serieuze grondtoon in ons leven is, kent niet alleen de klant, maar ook de coach angst in zijn leven. Volgens Yalom ontstaat verbinding alleen daar waar mensen authentiek en echt zijn. Ook wanneer het gaat over hun eigen angst. Daarom maakt mijn eigen kwetsbaarheid onderdeel uit van het coachingsproces en laat ik regelmatig mijn eigen angsten en ‘gedoe’ zien. Dit vind ik van essentieel belang voor existentiëLe coaching.
Afstand en nabijheid tussen coach en klant
Het creëren van verbinding betekent niet dat ik met iedere klant omga als met een vriend. In elke coachingsrelatie is een gezonde mate van afstand en nabijheid belangrijk. Coachingsrelaties waarin deze afstand en nabijheid wordt overschreden, zijn ongezond, en daarin kunnen klanten niet groeien. Tegen een vriend kan ik vaak meer zeggen dan tegen een klant. Het is ook van belang dat een klant door wat ik deel niet voor mij gaat ‘zorgen’. Ook is het niet de bedoeling dat ik door mijn angsten te delen de angsten van de klant bagatelliseer en dat mijn verhaal centraal komt te staan.
De essentie van het delen van mijn eigen kwetsbaarheid is dat ik mij het beste met de klant verbind als ik laat zien dat zijn angsten voor mij niet uniek zijn, maar vaak ook mijn angsten. Angsten roepen namelijk vaak gevoelens van schaamte op. En schaamte maakt dat mensen zich willen verstoppen. Daar knappen ze niet altijd aan op. Wanneer ik uit mijn verstophoekje kom, is het ook voor de klant makkelijker om zich transparant te tonen. Er kan een veel sterkere en menselijker verbinding ontstaan, waardoor het contact tussen de klant en mij effectiever ingezet kan worden in de coachingssituatie.
ExistentiëLe coaching bij Loopbaanparadox
In deze blogserie komen verschillende existentiële angsten aan de orde en laat ik zien hoe daarin bij Loopbaanparadox de verbinding tussen coach en klant vorm krijgt. De opbouw van de blogserie is als volgt:
- Wat is existentiële coaching?
- Doodsangst en existentiëLe coaching
- Angst voor vrijheid en existentiëLe coaching
- Angst voor isolement en existentiëLe coaching
- Angst voor zinloosheid en existentiëLe coaching
- Een parabel
Groeivraag
Wat vind je van mijn beschrijving van existentiëLe coaching? Kun je er iets mee? Hoe? Zijn er dingen die je wilt leren? Wat? Maak het concreet.
Vooruitblik
Het volgende blog gaat over angst voor de dood en existentiële coaching.
Bronnen voor deze serie
Glas, G. (2002), Angst; Beleving > structuur > macht, Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Jansen, G. & Batink, T. (2014), Time to Act! Het basisboek voor professionals, Zaltbommel: Thema.
Jansen, G. (2013), Omarm jezelf. De weg naar zelfcompassie, Zaltbommel: Thema.
Jansen, G. (2012), Laat los. Ruimte voor alles wat je denkt en voelt, Zaltbommel: Thema.
Jansen, G. (2008), Denk wat je wilt, doe wat je droomt. Op weg naar een waardevol leven, Zaltbommel: Thema.
Jansen, G. (2008), Leef!… zoals je eigenlijk zou willen, Zaltbommel: Thema.
Kierkegaard, S. (2009), Het begrip angst, Budel: Damon.
Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine, november 2015, pp. 55-58.
Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine, mei 2015, pp. 80-83.
Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.
Yalom, Y.D. (1980), Existential Psychotherapy, [z.p.]: Library of Congress Catologing in Publication Data.
Yalom, Y.D. (2015), Tegen de zon in kijken. Doodsangst en hoe die te overwinnen, Amsterdam: Balans.
Yalom, Y.D. (2013), Scherprechter van de liefde. Tien ware verhalen uit een psychotherapeutische praktijk, Amsterdam: Balans.
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt tweewekelijks.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl –23-1-2017
