4a. Verschilligheid
Doelstellingen van de serie Karakter en Beverburchten
Meer weten over de doelstellingen van deze serie? Klik dan hier:
Toon text
‘Stilte staat tegenover zelfzucht en gebed tegenover grootspraak.’ Dat is een heel korte samenvatting van wijze woorden die ik las bij Abraham Heschel, een joodse filosoof, en die alles te maken hebben met karaktervorming, het onderwerp van deze blogserie.
Karaktervorming gebeurt daar waar jij je laat veranderen aan het leven. Deze verandering ontstaat waar jij je verhoudt tot ‘het anders’ in jezelf, in de ander en het andere. Tot dat wat we snappen, kunnen we ons gemakkelijk verhouden. In het leven komen we echter voortdurend zaken tegen in onszelf, in de ander en in het andere die we helemaal niet goed snappen. De neiging die dan automatisch ontstaat, is om in afweer te stappen, een oordeel te vellen of onze ogen te sluiten. En juist wanneer we dat niet doen en ons verhouden tot ‘het anders’ waarmee we geconfronteerd worden, ontstaat karaktervorming.
De stilte schept ruimte voor de confrontatie met het andere. In de stilte stopt de gerichtheid op alleen onszelf. In de stilte komt de grootspraak tot zwijgen. In de stilte vallen het (ant)woord en het weten weg. Dan kunnen we op andere gedachten komen. De stilte schept ruimte voor karaktervorming.
Ik zoek zelf een aantal keren per jaar een week(end) de stilte om zo de grote woorden om en in mijzelf weer even kwijt te raken. Te komen bij niet-weten. Ook mijn eigen angst en onzekerheid onder ogen te zien, die meestal oorzaken zijn van grootspraak. En zo nieuwe gedachten op te kunnen laten komen. Deze manier van leven helpt mij om te oefenen, zodat ik mijn karakter in kleine stappen kan vormen. Een levensproces.
Een andere vorm om tot stilte én karaktervorming te komen, is bewust reflecteren. Bijvoorbeeld in de vorm van een dag- of logboek. Hoe reageerde ik in deze (werk)situatie? Zou dit anders kunnen? Hoe wil ik mij ontwikkelen? Wat staat mij daarbij in de weg? Wat is mijn kracht?
Nog een manier om je karakter te vormen, is door middel van een intervisiegroep. Een intervisiegroep kan je helpen om je eigen dilemma’s, ontwikkelpunten en vragen met anderen onder woorden te brengen en anderen de gelegenheid te geven je een spiegel voor te houden.
Een persoonlijk voorbeeld. Ik heb een eigen bedrijf. Dat betekent dat ik behalve concrete prestatiedoelen (bijvoorbeeld: ik wil dan en dan een workshop hebben ontwikkeld) ook oefen- en ontwikkeldoelen stel. Ik ben iemand met veel visie. Omdat ik behoorlijk introvert ben en eigenlijk ook best verlegen, breng ik die visie niet zo makkelijk voor de bühne. Mijn oefen- en ontwikkeldoel is dat ik mijn visie zo verwoord dat ik anderen ermee help om zich te ontwikkelen en zo mijzelf zichtbaar maak met mijn visie. Dit gaat over karaktervorming. Dan gaat het over mijn eigen dilemma’s onder ogen zien en daarmee dealen. Stilte, intervisie, supervisie en goede collegiale contacten helpen mij om met mijn dilemma’s te dealen.
Ik zie het leven als een speelveld waarop allerlei toestellen staan die ik mag ontdekken, verkennen, ermee oefenen en zo mijzelf ontwikkelen. Dat helpt me om niet teleurgesteld te raken over al die dingen waar ik niet tevreden over ben, die niet gelukt zijn en die ik niet gehaald heb. Ik mag oefenen. Ik mag spelen.
Karaktervorming kan alleen plaatsvinden wanneer we tot stilte en tot stilstand komen, sprakeloos en ant-woord-loos durven worden en zo andere gedachten toelaten. In de komende blogs beschrijf ik twintig eigenschappen of elementen die bijdragen aan karaktervorming. Deze eigenschappen of elementen keren terug in de parabels over de familie Bever die ook deel uitmaken van deze blogserie.
Ik hoop dat de blogs en parabels je helpen om tot stilstand te komen en zo in kleine stappen je eigen karakter te vormen!
4a. Verschilligheid
In Blog 3a Beeldenstorm beschreef ik dat we ons vaak beelden en waarheden vormen over anderen. Ik poneer bij dezen de stelling dat beeldvorming een vorm van onverschilligheid is. En ik pleit daarentegen voor verschilligheid. In dit blog leg ik uit wat ik daarmee bedoel.
Als we beelden maken van de ander, staan we de relatie met onszelf en de ander in de weg en komen we niet tot een daadwerkelijke ontmoeting met onszelf en de ander. Op het moment dat ik in de relatie met de ander vasthoud aan het beeld dat ik mij van die ander heb gevormd, laat het mij feitelijk onverschillig wie de ander in wezen is. Ik neem geen verantwoordelijkheid voor een kwetsbare ontmoeting. Het beeld is veiliger. Tegelijk zorgt dit ervoor dat we de ander en onszelf gevangenhouden. Er kan geen vrijheid, geen creatiekracht, ontstaan. Wanneer ik de ander wil ontmoeten in zijn vrije ruimte, de plaats waar hij zijn leven creëert en ontwikkelt, ben ik verschillig, sta ik open voor de ander zonder dat ik mij van hem of haar een beeld heb gevormd. Wat dan gebeurt, is dat de ander verder kan ontwikkelen, zichzelf verder kan vormen, zijn leven kan creëren. Door verschillig aanwezig te zijn en te ontmoeten, geven we de ander adem, geestkracht, lucht.
Een voorbeeld. Ik begeleidde Theo die als docent werkte en zijn baan verloor, omdat hij boventallig werd verklaard. Omdat hij 55 was, was het voor hem niet heel makkelijk om een nieuwe baan te vinden. In het traject waarin ik hem begeleid, stimuleer ik hem om als voor zichzelf te beginnen. Zijn vrouw kan zich hier niet in vinden. Hij heeft altijd voor de baas gewerkt en het is goed wanneer hij dat blijft doen tot zijn pensioen. Toen ik Theo twee jaar na ons traject tegenkwam, had hij geen baan. De vrouw van Theo had een beeld gevormd van hoe haar man moest zijn en onder welke voorwaarden hij het beste zijn werk kon uitvoeren. Dit beeld hield Theo gevangen, waardoor hij met als zijn prachtige kwaliteiten, niet opnieuw tot bloei kwam. De keuze om zelfstandig te worden kon hij hierdoor niet maken.
Dat kun je ook met jezelf doen. Als je vasthoudt aan een beeld dat je van jezelf gevormd hebt, houd je jezelf gevangen en geef je jezelf geen kans om te groeien. Stel, je wordt ziek, haalt een examen niet of wordt ontslagen. Dit zijn zaken waarop je gevoelsmatig geen invloed hebt. Als mens heb je dan de neiging tot re-activiteit. Tot gedachten als: dit overkomt mij weer; ik kan het ook nooit; ik ben een mislukkeling. Maar dit soort gedachten beroven je ook van een stuk vrijheid. Verschillig omgaan met jezelf is ruimte maken voor creatie. Verschilligheid is het beeld dat wij van onszelf hebben, durven aanpassen. Je kunt bij ontslag bijvoorbeeld denken: ik ben nu eenmaal timmerman, ik kan niets anders. Vanuit de open ruimte van creatie kun je ook denken: ik ben geschoold als timmerman, hoe kan ik op een andere manier mijn talent inzetten?
Dat is verschilligheid. Ik nodig uit tot verschilligheid. Zo help ik mijzelf en mogelijk ook de ander tot verantwoordelijke vrijheid!
Groeivraag
Op welke manier kun jij groeien als het gaat om ‘verschilligheid’? Denk hierbij aan een concreet voorbeeld uit je werk of je persoonlijk leven. Neem de tijd om je gedachten hierover op te schrijven.
Bronnen voor deze serie
Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier:
Toon text
Bronnen voor deze serie
Covey, S.R. (2007), De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Amsterdam/Antwerpen: Business Contact.
Dam, A. van (2009), De kunst van het falen. Hoe je door effectief leren succesvol kunt presteren, Amsterdam: Ambo.
Derks, W. (2003), Een leefregel voor beginners, Tielt: Lannoo.
Grün, A. (2010), Benedictijnse regels voor een gelukkig leven, Baarn: Forte Uitgevers BV.
Halík, T. (2016), Geduld met God. Twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven, Zoetermeer: Uitgeverij Boekencentrum.
Ouaknin, M. (2001), De tien geboden, Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Rossum, C. van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Rotterdam: Loopbaanparadox, in eigen beheer.
Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 4, pp. 55-58.
Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 3, pp. 80-83.
Rossum, C. van, ‘Gezond en duurzaam werken – een leerproces voor werkgever en werknemer!’, in: CoachLink Magazine 2016, nr. 5, pp. 56-59.
Rossum, C. van, ‘Leidinggeven aan gezond en duurzaam werken’ in: CoachLink Magazine 2016, nr. 6, pp. 70-73.
Sinek, S. (2016), Begin bij het waarom. De gouden cirkel van ondernemen, Amsterdam: Uitgeverij Business Contact.
Whitworth, L., H. Kimsey-House & Ph. Sandahl (2007), Co-Actief Coachen. Nieuwe vaardigheden voor professioneel en persoonlijk coachen, Zaltbommel: Thema.
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt wekelijks.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl –8-1-2018
[M1]hyperlink
