14a Moed met zachtheid
Doelstellingen van de serie Karakter en Beverburchten
Meer weten over de doelstellingen van deze serie? Klik dan hier:
Toon text
‘Stilte staat tegenover zelfzucht en gebed tegenover grootspraak.’ Dat is een heel korte samenvatting van wijze woorden die ik las bij Abraham Heschel, een joodse filosoof, en die alles te maken hebben met karaktervorming, het onderwerp van deze blogserie.
Karaktervorming gebeurt daar waar jij je laat veranderen aan het leven. Deze verandering ontstaat waar jij je verhoudt tot ‘het anders’ in jezelf, in de ander en het andere. Tot dat wat we snappen, kunnen we ons gemakkelijk verhouden. In het leven komen we echter voortdurend zaken tegen in onszelf, in de ander en in het andere die we helemaal niet goed snappen. De neiging die dan automatisch ontstaat, is om in afweer te stappen, een oordeel te vellen of onze ogen te sluiten. En juist wanneer we dat niet doen en ons verhouden tot ‘het anders’ waarmee we geconfronteerd worden, ontstaat karaktervorming.
De stilte schept ruimte voor de confrontatie met het andere. In de stilte stopt de gerichtheid op alleen onszelf. In de stilte komt de grootspraak tot zwijgen. In de stilte vallen het (ant)woord en het weten weg. Dan kunnen we op andere gedachten komen. De stilte schept ruimte voor karaktervorming.
Ik zoek zelf een aantal keren per jaar een week(end) de stilte om zo de grote woorden om en in mijzelf weer even kwijt te raken. Te komen bij niet-weten. Ook mijn eigen angst en onzekerheid onder ogen te zien, die meestal oorzaken zijn van grootspraak. En zo nieuwe gedachten op te kunnen laten komen. Deze manier van leven helpt mij om te oefenen, zodat ik mijn karakter in kleine stappen kan vormen. Een levensproces.
Een andere vorm om tot stilte én karaktervorming te komen, is bewust reflecteren. Bijvoorbeeld in de vorm van een dag- of logboek. Hoe reageerde ik in deze (werk)situatie? Zou dit anders kunnen? Hoe wil ik mij ontwikkelen? Wat staat mij daarbij in de weg? Wat is mijn kracht?
Nog een manier om je karakter te vormen, is door middel van een intervisiegroep. Een intervisiegroep kan je helpen om je eigen dilemma’s, ontwikkelpunten en vragen met anderen onder woorden te brengen en anderen de gelegenheid te geven je een spiegel voor te houden.
Een persoonlijk voorbeeld. Ik heb een eigen bedrijf. Dat betekent dat ik behalve concrete prestatiedoelen (bijvoorbeeld: ik wil dan en dan een workshop hebben ontwikkeld) ook oefen- en ontwikkeldoelen stel. Ik ben iemand met veel visie. Omdat ik behoorlijk introvert ben en eigenlijk ook best verlegen, breng ik die visie niet zo makkelijk voor de bühne. Mijn oefen- en ontwikkeldoel is dat ik mijn visie zo verwoord dat ik anderen ermee help om zich te ontwikkelen en zo mijzelf zichtbaar maak met mijn visie. Dit gaat over karaktervorming. Dan gaat het over mijn eigen dilemma’s onder ogen zien en daarmee dealen. Stilte, intervisie, supervisie en goede collegiale contacten helpen mij om met mijn dilemma’s te dealen.
Ik zie het leven als een speelveld waarop allerlei toestellen staan die ik mag ontdekken, verkennen, ermee oefenen en zo mijzelf ontwikkelen. Dat helpt me om niet teleurgesteld te raken over al die dingen waar ik niet tevreden over ben, die niet gelukt zijn en die ik niet gehaald heb. Ik mag oefenen. Ik mag spelen.
Karaktervorming kan alleen plaatsvinden wanneer we tot stilte en tot stilstand komen, sprakeloos en ant-woord-loos durven worden en zo andere gedachten toelaten. In de komende blogs beschrijf ik twintig eigenschappen of elementen die bijdragen aan karaktervorming. Deze eigenschappen of elementen keren terug in de parabels over de familie Bever die ook deel uitmaken van deze blogserie.
Ik hoop dat de blogs en parabels je helpen om tot stilstand te komen en zo in kleine stappen je eigen karakter te vormen!
14a. Moed met zachtheid
I learned that courage was not the absence of fear, but the triumph over it. The brave man is not he who does not feel afraid, but he who conquers that fear.
Deze omschrijving van moed is afkomstig van Nelson Mandela. Moed staat hierbij in het teken van het overwinnen van angst. In het teken van kwetsbaarheid dus. Daarmee maakt moed nederig. Dat bedoel ik met de titel van deze aflevering: Moed met zachtheid. Gevoelsmatig worden juist moed en heldendom vaak aan elkaar gekoppeld. En heldendom heeft dan vaak te maken met macht. Ik wil in dit blog het tegenovergestelde beweren: moed heeft te maken met zachtheid en nederigheid.
In Blog 12a beschreef ik vijf eigenschappen van nederigheid: 1) zelfvertrouwen, 2) eigen fouten onder ogen zien, 3) openstaan voor nieuwe informatie, 4) gericht zijn op anderen en 5) iedereen gelijkwaardig achten. (https://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/04/nederigheid-de-moeder-van-alle-deugden-1331659-a690906) Wat de opvolging van deze eigenschappen interessant maakt, is dat ik hier in wezen dezelfde kenmerken zou kunnen noemen voor moed. Blijkbaar is er een groot verband tussen moed en nederigheid.
Moed vraagt als eerste zelfvertrouwen. Ik houd me maar even bij het voorbeeld van Nelson Mandela. Hij had de strijd tegen de apartheid, inclusief zijn jarenlange gevangenschap niet volgehouden wanneer hij geen zelfvertrouwen had gehad. Wanneer je geen vertrouwen hebt in jezelf kun je de angst die met moed gepaard gaat slecht volhouden en verdragen.
Moed vraagt als tweede om het onder ogen zien van fouten. Ik las in dat kader het volgende over Mandela:
Vaak genoeg heeft Mandela gezegd dat het hem niet makkelijk viel om door de wereld als messias en heilige te worden gezien. ‘Dat ben ik nooit geweest, zelfs niet volgens de aardse definitie van een heilige, die een zondaar is die het blijft proberen,’ schreef hij eens. (https://www.nrc.nl/nieuws/2013/12/06/messias-dankzij-zijn-fouten-1288734-a1224164)
Mandela was iemand die openstond voor nieuwe informatie, gericht was op anderen en iedereen gelijkwaardig achtte. Daarover ter illustratie nog één citaat:
Na 27 jaar te hebben vastgezeten, verlaat Nelson Mandela in 1990 de gevangenis als een ander mens. De vrijheidsstrijder die zich tegen onderdrukkers wapent, heeft plaatsgemaakt voor de leider die vrede sticht tussen volkeren. Het is het resultaat van zijn reis naar binnen: een weg die dwars door de duisternis voert en eindigt bij wie hij werkelijk is: integer, dienstbaar en vol compassie. In zijn autobiografie Long Walk to Freedom schrijft hij: ‘Tijdens die lange, eenzame jaren ging ik begrijpen dat de onderdrukker evengoed bevrijd moest worden als de onderdrukte. Want een mens die een ander van zijn vrijheid berooft, is een gevangene van de haat, opgesloten achter de tralies van vooroordelen en kleingeestigheid.’ (https://www.mt.nl/columns/je-moet-je-donkere-kant-ontdekken-net-als-nelson-mandela/86724)
Wanneer we moedig willen zijn, vraagt dit van ons om onze eigen angst onder ogen te zien. Onze angst niet te ontkennen. En stap voor stap door te gaan, te blijven leren, te blijven falen, en steeds weer op te staan. Dat is een kenmerk van karaktervorming. Daar lijkt het leven van Mandela van te getuigen. Dat is moed met zachtheid!
Groeivraag
Welke situatie van moed met zachtheid herken je uit je eigen leven? Beschrijf uitgebreid wat er toen gebeurde en hoe dat voor je was. Wat kun je hiervan op dit moment gebruiken?
Bronnen voor de serie Karakter en Beverburchten
Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier:
Toon text
Bronnen voor deze serie
Covey, S.R. (2007), De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Amsterdam/Antwerpen: Business Contact.
Dam, A. van (2009), De kunst van het falen. Hoe je door effectief leren succesvol kunt presteren, Amsterdam: Ambo.
Derks, W. (2003), Een leefregel voor beginners, Tielt: Lannoo.
Grün, A. (2010), Benedictijnse regels voor een gelukkig leven, Baarn: Forte Uitgevers BV.
Halík, T. (2016), Geduld met God. Twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven, Zoetermeer: Uitgeverij Boekencentrum.
Ouaknin, M. (2001), De tien geboden, Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Rossum, C. van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Rotterdam: Loopbaanparadox, in eigen beheer.
Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 4, pp. 55-58.
Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 3, pp. 80-83.
Rossum, C. van, ‘Gezond en duurzaam werken – een leerproces voor werkgever en werknemer!’, in: CoachLink Magazine 2016, nr. 5, pp. 56-59.
Rossum, C. van, ‘Leidinggeven aan gezond en duurzaam werken’ in: CoachLink Magazine 2016, nr. 6, pp. 70-73.
Sinek, S. (2016), Begin bij het waarom. De gouden cirkel van ondernemen, Amsterdam: Uitgeverij Business Contact.
Whitworth, L., H. Kimsey-House & Ph. Sandahl (2007), Co-Actief Coachen. Nieuwe vaardigheden voor professioneel en persoonlijk coachen, Zaltbommel: Thema.
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt wekelijks.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl –5-6-2018
