Aflevering 4: Opbouw HorizonTaal

Blogserie Loopbaanparadox-J en HorizonTaal
“Wie ben ik?”, “Wat wil ik?”, “Wat kan ik?” En: “Onder welke voorwaarden kan ik zijn wie ik ben en wil zijn?” Loopbaanparadox Jeugd (J) biedt met HorizonTaal een LOB-methodiek die leerlingen op de middelbare school op methodische wijze ondersteunt bij het maken van een goede profiel- en beroepskeuze.

Deze blogserie geeft meer informatie over:
– de theoretische achtergronden van de methodiek HorizonTaal (blog 1-3)
– de praktijk van HorizonTaal (blog 4-6)
– de begeleiding van leerlingen, docenten en scholen door Loopbaanparadox (blog 7-10)
– Loopbaanparadox-J en de (toekomstige) arbeidsmarkt (blog 11).

Groeivraag
Elk blog sluit af met een groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s of ervaringen naar boven komen, is mailen hierover altijd kosteloos mogelijk ( cora@loopbaanparadox.nl ).

Blog 4-6: Opbouw en uitwerking HorizonTaal
De blogs 4 tot 6 horen bij elkaar. Dit vierde blog beschrijft de opbouw van de methodiek HorizonTaal. Blog 5 schetst een uitgebreid praktijkvoorbeeld. En omdat rollen en menstypes centraal staan binnen HorizonTaal, gaat blog 6 hierop in.

HorizonTaal: meer dan een beroepskeuzetekst
HorizonTaal is veel meer dan een beroepskeuzetest. Het is een methodiek die leerlingen zichzelf leert om de juiste loopbaanvragen te stellen, voor nu en de toekomst. Daarnaast biedt de methodiek docenten handvatten om op een andere manier met leerlingen om te gaan, waardoor zij effectiever met loopbaanleren aan de slag kunnen. En tot slot worden ouders op een heel laagdrempelige manier betrokken bij de complexe keuzes waar jongeren op deze jonge leeftijd voor staan.

Opbouw HorizonTaal
De methodiek HorizonTaal biedt jongeren ongeveer dertig weken zelfonderzoek, gericht op profiel-, studie- en beroepskeuze. Dat gebeurt door steeds een ‘kennisdomein’ te behandelen. Enkele voorbeelden van kennisdomeinen zijn: Bestuur en Administratie; Medisch en Paramedisch en Sociaal leven en Samenleving. Meer over de kennisdomeinen is te lezen in blog 5.

Elk kennisdomein heeft dezelfde opbouw. Zie de figuur en beschrijving hieronder.

(Bron: Vanmontfoort, 2011, p. 9)

Stripverhaal: identificatie
Elke verkenning van een kennisdomein start met een stripverhaal. In dit stripverhaal komt een ‘controverse’ of ‘probleem’ naar voren dat de leerlingen met elkaar moeten bespreken. Meestal wordt deze controverse uitgewerkt in een dialoog tussen twee personen.

De controverse in het verhaal zorgt ervoor dat jongeren zich verplaatsen in een van de twee personen. Dit helpt hen om het thema van binnenuit te onderzoeken en te bediscussiëren. Daarbij speelt het stripverhaal direct een rol in taalleren.

Bij het gesprek over dit thema is het de rol van de coach of leerkracht om behalve het gesprek goed te leiden, ook goede verbanden te leggen vanuit de mediatievaardigheid ‘trancendentie’ (zie blogs 7 en 8). Daarmee krijgen leerlingen een beeld van het gehele Beroepenveld binnen het kennisdomein.

Activiteiten: experimenteren
Na de verkenning van het thema kiezen de leerlingen individueel of groepsgewijs voor een activiteit binnen het kennisdomein. Binnen het kennisdomein Medisch en Paramedisch is dat bijvoorbeeld: Geef een sportdemonstratie tijdens de open dag van school. Bij de opdracht zitten allerlei kaarten die de leerlingen helpen om de activiteit op een goede manier op te zetten en uit te voeren.

Het doel van deze activiteit is dat leerlingen concrete ervaring opdoen in de manier waarop zij een activiteit vormgeven. Zo ontdekken leerlingen wat ze leuk vinden en wat niet; waar ze goed in zijn en waarin niet; onder welke voorwaarden ze dingen goed kunnen en wanneer niet.

De keuze voor een bepaalde activiteit impliceert volgens de methodiek HorizonTaal ook de keuze voor een bepaalde ‘rol’ en, zonder dat de leerlingen zich hiervan bewust zijn, voor een bepaald menstype. Op rollen en menstypen binnen de methodiek HorizonTaal gaat blog 6 uitgebreider in.

Als de opdracht voltooid is, geven de leerlingen aan hun klasgenoten een presentatie.

Kwartet en logboek: reflectie en identiteitsopbouw
Elk kennisdomein eindigt met een ‘kaartenkwartet’. Ieder leerling krijgt een set van dit kaartenkwartet. Op de kaarten staan verschillende vragen, zoals “Ik stel het resultaat van mijn werk graag voor aan anderen”, “Ik werk graag met mijn handen” of ‘Ik maak graag dingen met behulp van een plan”.

Door iedere keer vragen over zichzelf en de gedane activiteit te beantwoorden, ontstaat er een soort sythesemoment, waarbij de leerling op zichzelf reflecteert. De leerlingen houden hun ervaringen en inzichten bij in een digitaal logboek (http://loopbaanparadox.nl/loopbaanparadox-jeugd/lob-leerlingen ). Het doel hiervan is dat de leerling zijn eigen identiteit ‘opbouwt’ en zo ontdekt wie hij of zij is.

Film: samenvatting en synthese
Als alle kennisdomeinen zijn doorlopen, kijkt de klas gezamenlijk de film Mont Aigoual, een Woud herleeft. Deze film gaat over de herbebossing van een berg in de Franse Cevennes rond 1875. De film heeft als doel om alle opgedane kennis tijdens de lessen HorizonTaal samen te vatten.

De leerlingen kijken vanuit een van de onderstaande belangstellingsgebieden naar de film:
• Gezondheid, welzijn en samenleving
• Administratie, handel en economie
• Natuur, techniek en wetenschappen
• Talen, kunst en cultuur.

Na het bekijken van de film beantwoorden de leerlingen enkele vragen die te maken hebben met de film. Voorbeelden van vragen zijn:
– Zijn jullie het eens met de volgende stelling: ‘Een gebrek aan respect kan ertoe leiden dat mensen ten ondergaan.’
– Wat vinden jullie van de volgende uitspraak: ‘Waar mensen samenwerken, moeten er altijd tegenstellingen overwonnen worden.’

Afronding HorizonTaal: opstellen beroepsprofiel
Na het bekijken van de film stellen de leerlingen op basis van hun logboek en met behulp van het kaartenkwartet een aantal voorgestelde beroepsprofielen op. Hiermee is het leerproces binnen HorizonTaal afgerond. De leerling slaat het logboek op op zijn eigen computer. Zo kan de opgedane kennis ook bekeken worden door docenten en ouders.

Groeivraag
Aan het einde van de eerste twee blogs stelde je jezelf de volgende vragen: “Wie ben ik?”, “Wat wil ik?”, “Wat kan ik?” En: “Onder welke voorwaarden?” Je gaf daarbij ook aan waar het op dit moment wel en niet klopt. Schrijf vandaag een concreet plan(netje) wat je de komende weken en maanden gaat doen om dingen te veranderen. Benoem belemmeringen en schrijf op hoe je die gaat oplossen.

Tot slot
Volgende week schets ik in blog 5 een praktijkvoorbeeld van de manier waarop een kennisdomein wordt doorlopen.

Bronnen
Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in inspirerend, duurzaam en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies. Rotterdam: in eigen beheer.

Vanmontfoort, Magda (2011), HorizonTaal, Studiekeuze als ontdekking. Antwerpen/ Apeldoorn: Garant.

Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto is een coproductie van Marcel Sjoers, ergotherapeut en fotograaf (www.marcelsjoers.nl) en Cora van Rossum, loopbaanadviseur, coach, ergotherapeut en pastoraal werker (www.loopbaanparadox.nl). De foto’s zijn te bestellen bij Marcel Sjoers via marcel@marcelsjoers.nl

Dit blog staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd), redacteur.

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 6-10-2014