Aflevering 11: Hoop in Borderline Times (2)

Inleiding

‘Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies.’ Zo luidt de missie van mijn bedrijf Loopbaanparadox. Toch is kwetsbaarheid niet vanzelfsprekend. Het voelt vaak ‘eng’, ‘naakt’ en roept gevoelens van schaamte op. Wat zullen anderen wel niet van ons vinden als we echt zeggen wat we denken of voelen? In plaats daarvan trekken we liever muren overeind of zetten we maskers op. Zo worden we onaantastbaar.

Maar kwetsbaar zijn we. In deze blogserie wil ik met jullie onze kwetsbaarheid verkennen. Tegelijk wil ik wegen schetsen om die kwetsbaarheid te aanvaarden en hiermee om te gaan. Daar is wel moed voor nodig. Maar het gevolg is dat we onze (werk)relaties versterken. En dat we ons meer bewust zijn van wie we zijn en willen zijn. Wat een paradox. Kwetsbaarheid is kracht!

Elk blog sluit af met een persoonlijke groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Hoop in Borderline Times volgens Brown

In deze serie heb ik de borderlinekenmerken van onze samenleving verkend, zoals De Wachter die schetste. Daarmee stonden we steeds oog in oog met onze eigen kwetsbaarheid. Brené Brown wees daarbij richtingen om met deze kwetsbaarheid om te gaan.

In het vorige blog schetste De Wachter een hoopvolle weg uit de Borderline Times via hechting en verbinding.

In dit blog luisteren we naar de hoop die Brown ziet, namelijk doelgerichtheid en geloof.

Hoop in de praktijk: het verhaal van Mia

Mia werkt al jaren als verzorgende op dezelfde afdeling. Maar sinds er wisselingen zijn geweest in het management, doet ze haar werk met minder plezier en zit ze niet meer lekker in haar vel. Op dat moment komt ze bij mij.

Mia is typisch iemand uit de zorg: uitermate loyaal aan haar vak en organisatie. Ze realiseert zich heel goed dat ze, nu 47 jaar, na moet denken over haar toekomst. Wil ze nog in de zorg blijven werken? Wil ze in deze organisatie en op deze afdeling blijven werken? Tegelijk komt ze er gedurende de gesprekken die wij voeren, achter dat ze niet heel makkelijk veranderingen ondergaat.

Het wordt een soort heen en weer hoppen van het ene been op het andere. Het ene been zegt: als je wat anders wilt moet je het nu doen. Het andere been: veranderen is eng, blijf rustig zitten waar je zit.

Op een gegeven moment krijgt ze binnen de organisatie de kans om op een andere afdeling, met een ander specialisme te gaan werken. Daarvoor moet ze ook weer een opleiding doen…

Hoop als kracht

Ik wil je niet onthouden wat Brené Brown over het woord hoop zegt. Het is namelijk een karaktereigenschap die aan te leren is. Daarmee is hoop an sich voor mij een tegenkracht in onze tijd tegen Borderline Times.

Heel simpel gesteld is er sprake van hoop wanneer je:

• In staat bent realistische doelen te stellen (Ik weet waar ik heen wil).
• In staat bent wegen te vinden om die doelen te bereiken, en ook flexibel genoeg om alternatieve routes uit te proberen (Ik weet hoe ik er moet komen, ik ben volhardend, en ik ben in staat teleurstellingen te verwerken en het opnieuw te proberen)
• Vertrouwen hebt in jezelf (Ik kan het!)

Hoop is dus een combinatie van het vermogen doelen te stellen, de volharding en het doorzettingsvermogen om erop af te gaan, en vertrouwen in je eigen kunnen.

Dat is op zich al heel mooi, maar er is nog meer goed nieuws: hoop is aangeleerd!

(Brown 2013, p. 233, 234))

Eerst geloven dan zien

Brené Brown voegt daar naar mijn idee nog een element aan toe. Het element ‘geloof’.

Zij zet geloof tegenover onzekerheid. Het gaat hier niet om een religie. Sterker, hoewel ze het woord religie niet in de mond neemt, zet ze zich daar juist tegen af. Ze maakt onderscheid tussen geloof en religie. Ik citeer:

Op basis van de interviews uit mijn onderzoek definieer ik ‘geloof’ als volgt:

Geloof is een mysterie dat ons de moed geeft om te vertrouwen op wat we niet kunnen zien en de kracht om onze angst voor onzekerheid los te laten.

Verder heb ik ontdekt dat het niet altijd zo is dat wetenschappers worstelen met geloof, en dat gelovigen alle onzekerheid verwelkomen. Veel vormen van fundamentalisme en extremisme verkiezen juist zekerheid boven geloof.

Het volgende citaat van theoloog Richard Rohr spreekt me bijzonder aan: ‘Wetenschappers hebben dingen bedacht als onzekerheidsprincipes en zwarte gaten. Zij zijn bereid te leven met vermoedens, hypotheses en theorieën. Terwijl gelovige mensen juist antwoorden eisen die altijd opgaan. We willen graag duidelijkheid, zekerheid en garanties, terwijl we denken “mensen van het geloof” te zijn! Wat raar eigenlijk dat het woord “geloof” precies het tegenovergestelde is gaan betekenen.’

Geloof is essentieel als we op een bezielde manier willen leven in een wereld waarin de meeste mensen garanties willen voordat ze het risico durven nemen zich open en kwetsbaar op te stellen. Om te kunnen zeggen: ‘Ik sta met hart en ziel open voor het leven’, moeten we een houding hebben van ‘Eerst geloven en dan zien’.

(Brown 2013, p. 118, 119)

’Geloof’ leren

Ik ben geboeid door deze uitleg van Brown. Vertrouwen durven hebben, stappen durven zetten, de angst onder ogen zien en die niet leidend laten zijn. Hoop en geloof zijn beide ook ‘leerbaar’. Daarbij hoef je niet met grote stappen uit je comfortzone te gaan. Dat leidt meestal tot teleurstelling en grotere angst. Maar steeds met kleine stapjes het mysterieuze vertrouwen aangaan, dat Brown hierboven noemt, leidt tot innerlijke groei en vaak daardoor ook tot andere soorten groei, zoals van loopbaan, werk, en andere. Daarbij is risico lopen en leren leven met onzekerheidsprincipes van groot belang. Evenals durven falen, zoals we in eerdere blogs zagen.

Het verhaal van Mia: hoe ging verder? 

Mia kreeg het aanbod om in een andere functie te gaan werken waarvoor ze ook een opleiding moest gaan doen. Wat moest ze doen? Veranderen? Of bij het oude blijven? Mia ging de uitdaging aan. Dat durfde ze en kon ze, omdat ze een stabiele thuis- en gezinssituatie had. Verbinding en hechting waren daarin geborgd. Daardoor kon ze het geloof hebben om de onzekere stap, niet te groot en wel bij haar passend, te maken. Na een halfjaar kreeg ik een enthousiaste mail dat het goed met haar gaat.

Tot slot: hoop en werk aan de winkel

Uit deze en het vorige blog wordt duidelijk dat verbinding, hechting, hoop en geloof belangrijke tegenkrachten vormen tegen de identiteitsvervaging van ons persoonlijk en maatschappelijk leven. Er is dus echt reden tot hoop! En tegelijk is er werk aan de winkel!

Groeivraag

Wat vind je van de gedachten van Brown over hopen en geloven? Welke dingen wil je leren of ontwikkelen wanneer het over deze twee thema’s gaat? Hoe? Maak het concreet.

Vooruitblik

Dit was het laatste blog in de serie Kwetsbaarheid is kracht. Ik hoop dat het heeft bijgedragen aan je professionele en persoonlijke vorming. Volgende week start de serie Leiderschap IK, WIJ, ZIJ.

Bronnen voor deze serie

• Brown, Brené (2013), De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Brown, Brené (2013), De moed van imperfectie. Laat gaan wie je denkt te moeten zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.
• Wachter, Dirk De (2013), Borderline Times. Het einde van de normaliteit, Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 6-7-2015