Aflevering 4: Stress
Doelstellingen serie Kostenreductie
Meer weten over de doelstellingen van de serie Kostenreductie? Klik dan hier:
Toon text
‘NL, doe meer aan psychische problemen’
Zo luidde de kop van een NOS-bericht op 1 december 2014, naar aanleiding van een rapport van de OESO over mentale gezondheid op het werk. Mentale ongezondheid brengt veel kosten met zich mee, zowel voor organisaties als voor de maatschappij. Ik zie de gevolgen hiervan ook in mijn praktijk als loopbaancoach. Deze blogserie wil bijdragen aan het verlagen van deze kosten.
Drie deelthema’s: arbeidsomstandigheden, angst en agressie
In drie deelthema’s ga ik in op verschillende factoren die van invloed zijn op de mentale (on)gezondheid.
• In deel 1 (blog 3-7) komen concrete ervaringen en situaties ter sprake: ziekte, stress en baanonzekerheid.
• Deel 2 van deze blogserie besteedt aandacht aan het thema angst op de werkvloer (blog 8-15).
• In deel 3 staat het thema agressie op de werkvloer centraal (blog 16-21).
Inzicht verlaagt kosten mentale ongezondheid
Met het beschrijven van deze factoren hoop ik dat jullie als lezers van dit blog – of je nu leidinggevende, werknemer of werkzoekende bent – inzicht krijgen. Bijvoorbeeld in de gevolgen van mentale problemen voor het uitoefenen van werk of van leidinggevende taken, of voor de relatie tussen werknemer en werkgever. Inzicht hierin geeft namelijk mogelijkheden om tot ander gedrag te komen. En, meer economisch gezegd: om de kosten van mentale ongezondheid te verlagen!
Top-10 feiten over stress
Ook stress op de werkvloer is een van de factoren die een sterk negatieve invloed heeft op de mentale gezondheid. Dat blijkt ook uit de onderstaande tien feiten:
- Uitval door stress is in de periode 2009-2014 acht keer zo hoog geworden.
- Stress kostte de BV Nederland in de eerste helft van 2014 al 800 miljoen euro.
- Stress is de belangrijkste veroorzaker van psychisch verzuim.
- Verzuim door stress komt vaker voor bij vrouwen (38 procent) dan bij mannen (26 procent).
- De gemiddelde verzuimduur bij psychisch verzuim bedraagt 180 dagen.
- Vroegtijdig ingrijpen bij psychisch verzuim reduceert de verzuimduur met 25 procent.
- 61 procent van de kort frequente verzuimers (af en toe een dagje ziek) blijft het daaropvolgende jaar kort frequent verzuimen.
- Kort frequent verzuim leidt in 50 procent van de gevallen na vier jaar tot langdurig verzuim.
- 90 procent van de ondernemers weet niet wat verzuim kost.
- Psychisch verzuim kost per geval al snel 45.000 euro.
(Bakas & Sijmons 2014, p. 13)
Bovenstaande cijfers liegen er niet om! Wie stress aanpakt, doet dus een goede investering waarmee de kosten drastisch worden teruggebracht.
Oorzaken van stress
Wat zijn nu oorzaken van stress? Dat zijn immers de knoppen waar we aan kunnen draaien. Ik presenteer op basis van de verhalen in mijn coachingspraktijk een aantal belangrijke oorzaken:
- Baanonzekerheid (zie blog 5)
- Toename van eisen van het werk of de organisatie
- Vastzitten in de baan
- Veel werkonderbrekingen en verstoringen
- Te hoge werkdruk
- Constante tijdsdruk gecombineerd met een hoge werkdruk
- Verveling
- Digitalisering, 24/7 bereikbaarheid
- Weinig tot geen uitzicht op promotie
- Pesten op het werk
- Moeizame werkrelaties
- Weinig tot geen beslissingsbevoegdheid
- Intimidatie, agressie en geweld
- Verwachte of ondergane ongewenste veranderingen in werk
- Conflicten
- Privégerelateerde zaken: combinatie werk en zorg voor kinderen; combinatie werk mantelzorg; geldzorgen; rouwverwerking; ongezonde leefstijl
In het onderstaande schema zijn enkele van de bovengenoemde factoren inzichtelijk gemaakt en vertaald naar de mate waarin zij bijdragen aan ernstige of gematigde mentale problematiek.
Schema 1. Werkplekfactoren in relatie tot mentale gezondheid. (OECD 2015, p. 109; http://dx.doi.org/10.1787/888933184174)
Stress en conflicten
Conflicten of moeizame werkrelaties blijken een grote stressor en zijn daarmee een grote veroorzaker van mentale problemen. In de volgende series over angst en agressie komen conflicten eveneens ter sprake, maar hier wil ik laten zien welke gevolgen conflicten hebben.
In de grafiek hieronder is te zien dat in Denemarken conflicten met collega’s en met leidinggevenden tot ernstige of gematigde mentale problematiek leiden. Overigens blijkt uit onderstaand schema dat conflicten met ‘ondergeschikten’ veel minder tot ziekte leiden. In het Verenigd Koninkrijk zijn conflicten met leidinggevenden de belangrijkste oorzaak om professionele hulp in te schakelen.
Schema 2. Percentage mentale (on)gezondheid bij werkconflicten met collega’s, leidinggevenden en ondergeschikten in relatie tot mentale gezondheid, Denemarken, 2005. (OECD 2015, p. 113; http://dx.doi.org/10.1787/888933184182)
Schema 3. Conflicten met managers zijn een belangrijke reden om professionele hulp te zoeken. Percentage werkenden dat een werkadviseur zocht, United Kingdom, 2012.
(OECD 2015, p. 113; http://dx.doi.org/10.1787/888933184182)
Conflicten gaan altijd over betrekking, nooit over inhoud
Ik doe in het bovenstaande geen oproep tot conflictvermijding. Conflictvermijding lost geen enkel conflict op en zorgt voor conflicten op veel diepere lagen, die altijd ergens zullen exploderen.
Wel geloof ik dat we als organisaties iets hebben aan een beter inzicht in waar de conflicten ontstaan en hoe. En vooruitgrijpend op wat in deel 2 en 3 van deze serie duidelijk zal worden: een conflict gaat nooit over de inhoud, altijd over de betrekking! Daarmee is het logisch dat in bovenstaande schema’s het conflict met de manager als belangrijke oorzaak van mentale ongezondheid naar voren komt.
Ik leg in het geheel van deze serie mogelijk een belangrijke rol bij de leidinggevende. Ik ben me daarvan bewust en realiseer me tegelijk dat ik daarmee de stress van de leidinggevende weer ernstig kan verhogen. Uiteraard is dat niet mijn bedoeling. Ik wil graag uitdagen tot leren! Wanneer de leidinggevende meer grip krijgt op de thema’s uit deze serie, zal dat de stress verlagen. Dat heeft ook positieve gevolgen voor de mentale gezondheid van de werknemer.
Groeivraag
Hoe zit het met jouw werkstress? Wanneer je op een schaal van 1-10 moet aangeven in welke mate jij stress ervaart (1 is minimaal, 10 is maximaal), welk cijfer wordt het dan? Ben je daarover tevreden? Zo nee, aan welke factoren link jij je stress als je bovenstaand blog leest? Wat wil je hiermee? Wat ga je concreet doen?
Vooruitblik
Volgende week staan andere arbeidsomstandigheden in relatie tot mentale gezondheid centraal; het gaat dan over baanonzekerheid.
Bronnen voor deze serie
Meer weten over de bronnen die voor deze serie zijn geraadpleegd? Klik hier:
Toon text
Bronnen voor deze serie
Bakas, A. & Sijmons, M. (2014), Megatrends Stress. De nieuwste inzichten in psychische klachten die leiden tot verzuim, Schiedam: Bal Media.
Dam, A. van (2009), De kunst van het falen. Hoe je door effectief leren succesvol kunt presteren, Amsterdam: Ambo.
Glas, G. (2002), Angst; Beleving > structuur > macht, Amsterdam: Boom.
Hessel, R. & Mulder A. (2014), Gewoon of beperkt? Hoe jodendom, christendom en islam omgaan met mensen met een handicap, Zoetermeer: Meinema.
Hanson, R. (2012), Boeddha’s brein. Hoe mindfulness je hersens en je leven kan veranderen, Utrecht: Ten Have.
Kierkegaard, S. (2009), Het begrip angst, Budel: Damon.
Klaassen, A. (2003), Agressiebeheersing, Alphen aan den Rijn: Kluwer.
LeDoux J. (1998), The Emotional Brain, New York: Simon & Schuster, Rockefeller Center.
OECD (2012), OECD (2012), Sick on the Job?: Myths and Realities about Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264124523-en
OECD (2014a), Making Mental Health Count: The Social and Economic Costs of Neglecting Mental Health Care, OECD Health Policy Studies, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264208445-en
OECD (2014b), OECD (2014), Mental Health and Work: Netherlands, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264223301-en
OECD (2015), OECD (2015), Fit Mind, Fit Job: From Evidence to Practice in Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264228283-en
Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Rotterdam: Loopbaanparadox, in eigen beheer.
Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 4, pp. 55-58.
Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 3, pp. 80-83.
Sedláček T. (2012), De economie van goed en kwaad. De zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street, Schiedam: Scriptum.
Tavris, C. (1982), Anger, The Misunderstood Emotion, United States: Touchstone.
Yalom, Y.D. (1980), Existential Psychotherapy, The Perseus Books Group [z.p.]
Yalom, Y.D. (2013), Scherprechter van de liefde. Tien ware verhalen uit een psychotherapeutische praktijk, Amsterdam: Balans.
Yalom, Y.D. (2015), Tegen de zon in kijken. Doodsangst en hoe die te overwinnen, Amsterdam: Balans.
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 8-2-2016
