Aflevering 7: Je rol als werkgever: mensen laten leren
Doelstellingen serie Kostenreductie
Meer weten over de doelstellingen van de serie Kostenreductie? Klik dan hier:
Toon text
‘NL, doe meer aan psychische problemen’
Zo luidde de kop van een NOS-bericht op 1 december 2014, naar aanleiding van een rapport van de OESO over mentale gezondheid op het werk. Mentale ongezondheid brengt veel kosten met zich mee, zowel voor organisaties als voor de maatschappij. Ik zie de gevolgen hiervan ook in mijn praktijk als loopbaancoach. Deze blogserie wil bijdragen aan het verlagen van deze kosten.
Drie deelthema’s: arbeidsomstandigheden, angst en agressie
In drie deelthema’s ga ik in op verschillende factoren die van invloed zijn op de mentale (on)gezondheid.
• In deel 1 (blog 3-7) komen concrete ervaringen en situaties ter sprake: ziekte, stress en baanonzekerheid.
• Deel 2 van deze blogserie besteedt aandacht aan het thema angst op de werkvloer (blog 8-15).
• In deel 3 staat het thema agressie op de werkvloer centraal (blog 16-21).
Inzicht verlaagt kosten mentale ongezondheid
Met het beschrijven van deze factoren hoop ik dat jullie als lezers van dit blog – of je nu leidinggevende, werknemer of werkzoekende bent – inzicht krijgen. Bijvoorbeeld in de gevolgen van mentale problemen voor het uitoefenen van werk of van leidinggevende taken, of voor de relatie tussen werknemer en werkgever. Inzicht hierin geeft namelijk mogelijkheden om tot ander gedrag te komen. En, meer economisch gezegd: om de kosten van mentale ongezondheid te verlagen!
Je rol als werkgever: mensen laten leren
Wanneer organisaties zichzelf gezond willen houden en de kosten op uitval als gevolg van mentale klachten willen verlagen, is het goed om aandacht te besteden aan ‘leren’. Hierin heb je als leidinggevende ook een belangrijke rol. Dit blog beschrijft wat daarbij van belang is.
Factoren die van invloed zijn op werktevredenheid
Er zijn veel factoren die maken dat medewerkers tevreden zijn in hun werk. Ik noem er een aantal. Het is werk:
- dat ze leuk vinden;
- dat ze aankunnen;
- dat aansluit op hun capaciteiten;
- waarvoor ze waardering krijgen;
- waar ze op een fijne en prettige manier samenwerken;
- waar ze zich kunnen identificeren met de missie van de organisatie;
- waar ze eerlijk betaald krijgen naar hun werkprestatie;
- waar ze in kleine of grote dingen kunnen leren.
Aandacht voor leren
Uit het rijtje hierboven blijkt dat medewerkers werk als positief ervaren wanneer zij mogen leren. Daarbij kan ‘leren’ de volgende aspecten omvatten:
- de werknemer leert nieuwe vaardigheden;
- de werknemer doet nieuwe inzichten op, die invloed hebben op het werk;
- de werknemer volgt een cursus of opleiding die aansluit bij zijn of haar interesse;
- er is een lerende omgeving waarin medewerkers intercollegiaal veel feedback aan elkaar vragen en ontvangen, zodat er met elkaar voortdurend wordt geleerd;
- medewerkers krijgen de mogelijkheid om zich te ontwikkelen binnen het bedrijf op inhoud of in verantwoordelijkheden;
- er is een cultuur van leren en mogen falen in plaats van een prestatie- en afrekencultuur.
Met name op het laatste punt valt voor organisaties enorme winst te boeken. Niet mogen leren en moeten presteren geeft in onze maatschappij erg veel druk en stress, en is een grote oorzaak van mentale problemen. Uitval als gevolg van mentale ziekte is niet het enige gevolg. De ontwikkeling van de organisatie is daarmee direct in het geding. Ik poneer deze stelling: organisaties lopen een grote ontwikkelachterstand op wanneer presteren centraal staat in plaats van leren.
Leren heeft positieve invloed op mentale gezondheid
De factoren die ik zojuist beschreef, zijn zowel voor medewerkers met en zonder mentale problemen van belang; daarbij dragen deze factoren voor de medewerker met mentale problemen juist bij aan hun gezondmaking, zoals ik in het vorige blog beschreef. Het heeft mij daarom geschokt om onderstaand schema te zien. Kort samengevat laten de schema’s zien dat mensen met mentale problemen minder salaris ontvangen, meer dreiging van baanverlies ervaren, minder tevreden zijn over het werk dat ze doen, meer werkstress ervaren en minder respect en waardering ontvangen voor de prestaties die ze leveren. Dit creëert een zeer ongezonde leeromgeving, die klachten ernstig versterken.
Werknemers met mentale problemen werken in banen met lagere kwaliteit. (Gemiddelde uitkomsten uit een selectie van Europese landen, 2010). (Bron: OECD 2015, p. 35, http://dx.doi.org/10.1787/888933184058)
Ik geloof dat we nog veel winst kunnen boeken binnen onze organisaties. Economische winst door menselijk maatwerk. Ook hier zeg ik nog maar eens dat het ontslaan van mensen met mentale problemen, wat de huidige tendens is, niet bijdraagt aan kostenverlaging. De eigen risico’s van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn hoog en door maatschappelijke kosten krijgen organisaties te maken met maatschappelijke bezuinigingen. Ik daag je uit tot leren.
Het verhaal van Nathasja
Nathasja is verpleegkundige. Zij deed HBO-V en werkte op niveau 5. Jaren werkte ze met veel plezier in de ouderenzorg en had ze alle verantwoordelijkheden die bij haar vak hoorden. Tot ze uitviel met ernstige klachten van depressiviteit.
Nathasja startte met een intensieve behandeling en goede medicatie. Pas na anderhalf jaar was ze weer in staat om halftijds te werken. Ze zette door. Haar werkgever wilde echt met haar meedenken en ze mocht blijven re-integreren. Na twee jaar werkte ze weer fulltime op niveau 3. Daar hield de ruimte op die de organisatie gaf aan haar groei. Hoewel Nathasja er alles aan deed om weer op niveau 5 te komen, en zij dit ook daadwerkelijk kon, lukte het niet. De werkgever was bang dat haar oude klachten weer terugkwamen. Hoewel deze boodschap uit ‘zorg’ voor Nathasja werd gebracht, ontstond er ook geen ruimte vanuit de werkgever voor andere keuzes. Het gevolg van deze houding voor Nathasja was dat, na een goede re-integratieperiode, weer een fase van achteruitgang volgde. Ze werkte onder haar niveau en kon haar competenties onvoldoende kwijt. Dit gaf nieuwe gevoelens van depressiviteit.
Mijns inziens had dit voorkomen kunnen worden wanneer Nathasja op haar eigen niveau was ingezet en daarop kon worden aangesproken. De re-integratie had na twee jaar rustig door moeten gaan en de opbouw van taken stapsgewijs vervolgd. Dan had binnen de re-integratie het leren weer vorm kunnen krijgen. Ook nieuwe uitdagingen, cursussen, en vaardigheden hadden in dit geval gewoon aan Nathasja aangeboden kunnen worden. Ze was zelf mans genoeg om aan te geven wat ze wel en wat ze niet kon.
Groeivraag
Welke plek heeft ‘leren’ in jouw organisatie? Wat is daarvan de impact? Wat wil jij op dit gebied? Hoe denk je dit te bereiken? Maak het concreet.
Vooruitblik
In deze eerste serie blogs heb ik inzicht proberen te geven in verschillende arbeidsomstandigheden die van invloed zijn op de mentale gezondheid van werknemers. De genoemde arbeidsomstandigheden roepen vaak allerlei emoties op, zowel bij werkgever als werknemer. Een van deze emoties is angst. Omdat angst lang niet altijd wordt herkend terwijl deze wel veel invloed kan hebben, staat deze emotie centraal in deel 2 van de blogserie.
Bronnen voor deze serie
Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier:
Toon text
Bronnen voor deze serie
Bakas, A. & Sijmons, M. (2014), Megatrends Stress. De nieuwste inzichten in psychische klachten die leiden tot verzuim, Schiedam: Bal Media.
Dam, A. van (2009), De kunst van het falen. Hoe je door effectief leren succesvol kunt presteren, Amsterdam: Ambo.
Glas, G. (2002), Angst; Beleving > structuur > macht, Amsterdam: Boom.
Hessel, R. & Mulder A. (2014), Gewoon of beperkt? Hoe jodendom, christendom en islam omgaan met mensen met een handicap, Zoetermeer: Meinema.
Hanson, R. (2012), Boeddha’s brein. Hoe mindfulness je hersens en je leven kan veranderen, Utrecht: Ten Have.
Kierkegaard, S. (2009), Het begrip angst, Budel: Damon.
Klaassen, A. (2003), Agressiebeheersing, Alphen aan den Rijn: Kluwer.
LeDoux J. (1998), The Emotional Brain, New York: Simon & Schuster, Rockefeller Center.
OECD (2012), OECD (2012), Sick on the Job?: Myths and Realities about Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264124523-en
OECD (2014a), Making Mental Health Count: The Social and Economic Costs of Neglecting Mental Health Care, OECD Health Policy Studies, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264208445-en
OECD (2014b), OECD (2014), Mental Health and Work: Netherlands, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing, DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264223301-en
OECD (2015), OECD (2015), Fit Mind, Fit Job: From Evidence to Practice in Mental Health and Work, Mental Health and Work, Paris: OECD Publishing,
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264228283-en
Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Rotterdam: Loopbaanparadox, in eigen beheer.
Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 4, pp. 55-58.
Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine 2015, nr. 3, pp. 80-83.
Sedláček T. (2012), De economie van goed en kwaad. De zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street, Schiedam: Scriptum.
Tavris, C. (1982), Anger, The Misunderstood Emotion, United States: Touchstone.
Yalom, Y.D. (1980), Existential Psychotherapy, The Perseus Books Group [z.p.]
Yalom, Y.D. (2013), Scherprechter van de liefde. Tien ware verhalen uit een psychotherapeutische praktijk, Amsterdam: Balans.
Yalom, Y.D. (2015), Tegen de zon in kijken. Doodsangst en hoe die te overwinnen, Amsterdam: Balans.
Over het blog
De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 3-8-2015
