Geweldloos verzet

Wat kunnen we leren van leiders in de wereld? Hoe kunnen zij ons inspireren voor ons persoonlijk leiderschap? In deze blogserie staan we stil bij zeven leidersfiguren. Nu aandacht voor Ghandi, na Steve Jobs, Albert Einstein, Martin Luther King en Nelson Mandela. Het onderwerp in aflevering 1 gaat over het wapen van de sterksten: geweldloos verzet. Hoe is dit toepasbaar in leiderschap?

Ghandi, de mens

Mohandas Ghandi was een Indiase politicus die werd geboren in 1869. Zijn rechtenstudie deed hij in Engeland, waarna hij zich als advocaat in Zuid-Afrika inzette voor de rechten van het Indiase deel van de bevolking. Terug in India als advocaat en activist werd hij leider van de Indiase onafhankelijkheidsstrijd. Gandhi werd in 1948 vermoord door een extremistische hindoe.

Satyagraha: het vreedzame wapen van de sterksten

Het meest centrale thema dat Ghandi de wereld naliet, is de term satyagraha. Vaak wordt dit vertaald met ‘passief verzet’. Dat is niet wat Gandhi bedoelde. Gandhi zette passief verzet in een paradox. Hij legde uit dat passief verzet gezien wordt als een wapen van de zwakken, waarbij fysiek geweld of fysieke kracht niet uitgesloten worden. Daar tegenover zette Gandhi “Satyagraha”, als wapen van de sterksten die iedere vorm van geweld uitsluit.

Satyagraha en het leven van Ghandi

Er zijn uit het leven van Ghandi veel voorbeelden te geven van satyagraha, vormen van geweldloos verzet. Ik geef er hier een.

In 1914 is Ghandi in Zuid-Afrika verwikkeld in een geweldloze (!) strijd voor onder andere de volgende rechten:

• verwijdering van rassendiscriminatie uit de immigratiewetgeving;
• hernieuwde toegang tot de Kaapprovincie van in Zuid-Afrika geboren Indiërs;

De begrafenis van de onrechtvaardigheid

De manier waarop Ghandi de geweldloze strijd hiervoor voerde, samen met anderen, beschrijft het Indiase weekblad Sudhva in het volgende verslag:

‘Geen zwaard werd er getrokken, geen pistool afgevuurd (…) De heer Gandhi weigerde slechts zich neer te leggen bij de onbillijke wetten van de Zuid-Afrikaanse regering, voerde actie voor de intrekking ervan, ging zelfs naar de gevangenis en zodra hij weer vrijkwam begon hij weer met zijn campagne van lijdelijk verzet. Op deze manier bracht hij een fel protest op gang tegen de onrechtvaardigheden van die wetten en wist hij ze uiteindelijk ten goede te veranderen. Hij leidde, bij wijze van spreken, de teraardebestelling van de onrechtvaardigheid.’

Vastenacties en protestmarsen

Andere vreedzame vormen van verzet van Gandhi zijn vastenacties en zijn protestmarsen. Van de laatste is de zoutmars in India naar Dandi in 1930, als protest tegen het Britse monopolie op zout, de meest bekende. Wanneer India en Pakistan eindelijk onafhankelijk zijn en er veel geweld uitbreekt, staakt Gandhi met eten. Geweld zal nooit zijn antwoord zijn en hij wil door middel van zijn vasten, het geweld breken.  Hij zal zeker overlijden wanneer, als gevolg van dit vasten, de vrede wordt getekend. Het tij keert en Gandhi blijft in leven.

Wat kunnen wij in persoonlijk leiderschap leren van satyagraha?

Gandhi was advocaat en gold als een gezagsgetrouw mens. Zijn acties zaten niet in rebellie, maar in rechtvaardigheid afeisen op plekken waar het recht niet gold. Dat deed hij met vormen van vreedzaam verzet.

Bronnen voor de serie Leren van Leiders

Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier:

Toon text

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl –3-12-2019