Dienend leiderschap
Wat kunnen we leren van leiders in de wereld? Hoe kunnen zij ons inspireren voor ons persoonlijk leiderschap? In deze blogserie staan we stil bij zeven leidersfiguren. Na aandacht voor Albert Einstein en Martin Luther King, is het nu de beurt aan Nelson Mandela. Mandela bleek in zijn strijd voor vrijheid een dienend leider. Over dienend leiderschap gaat deze tweede aflevering.
Ik ben jullie dienaar
Mandela vocht tegen apartheid en was bereid hiervoor 27 jaar de gevangenis in te gaan. Op 2 mei 1994 wordt Mandela gekozen tot president. Tijdens die avond spreekt hij het ANC, zijn partij toe. Hij zegt onder ander dit:
‘Ik ben jullie dienaar. Ik sta hier niet als leider. We zijn een geweldig team. Leiders komen en gaan, maar de organisatie en de collectieve leiding die in voor- en tegenspoed voor deze organisatie heeft gezorgd, zal er altijd zijn.’ (Mandela, N., 2017, p. 67)
Later op de avond krijgt hij een cadeau van James Molatsi, de voorzitter van de Nationale Mijnwerkersbond. Mandela gaat terug naar de microfoon en zegt:
‘Ik moet kameraad James echt even bedanken. Mijn connectie met de mijnwerkersbond kan namelijk alleen maar worden beschreven in zeer persoonlijke woorden, want mijn eerste baan, mijn allereerste baan, was in een mijn, bij de mijnpolitie. Ik ben dus heel dankbaar voor dit cadeau, omdat mijn banden met de mijnwerkers zijn blijven bestaan en me vele jaren kracht en hoop hebben gegeven.’ (Mandela, N., 2017, p. 70)
Mandela, nu officieel gekozen als president, grijpt niet naar de macht. Hij wil dienen. Hoewel hij is uitgegroeid boven zijn collega’s in de mijn, blijft hij hun kameraad en vriend. Vele politici pretenderen dit. Mandela heeft dit in mijn ogen weten waar te maken.
De tien bouwstenen voor dienend leiderschap
De manier waarop Mandela leiding gaf en positie innam, doen mij denken aan het essay De dienaar als leider van Robert Greenleaf (1904–1990). Hij werkt hierin een visie uit op dienend leiderschap. Ik geloof dat de tien bouwstenen waaruit deze visie bestaat, ons helpen om dienend leiding te geven. Dit zal de kwaliteit van samenwerken en daarmee het rendement van wat we doen, sterk verhogen.
Ik beschrijf hier steeds een begrip van Greenleaf, en laat een korte toelichting hierop volgen door een persoonlijke vraag. Lees ze eens door en vraag je af: wat raakt mij nu het meest? Wat zegt dit over mijn situatie? Wat vraagt dit van mij?
| 1 | Luisteren | Sta open voor wat gezegd en juist niet gezegd wordt | Hoe luister jij? |
| 2 | Empathie | Accepteer en (h)erken mensen in hun specifieke en unieke persoonlijkheid | Hoe verhoud jij je tot dat wat je als ‘anders’ en ‘vreemd’ ervaart in jezelf en in de ander? |
| 3 | Heel maken | Help mensen ‘heel’ te worden, in harmonie met zichzelf en met anderen | Hoe verhoud jij je tot de brokkeligheid in jezelf en de ander? |
| 4 | Bewustzijn | Sta op scherp; communiceer holistisch: met lichaam, geest en hoofd | Hoe gebruik jij je holistische mens in spreken, luisteren en je gehele (non-)verbale communicatie? |
| 5 | Overtuigen | Overtuig met argumenten en zoek consensus, dwing hier niet toe! | Hoe zoek jij consensus? |
| 6 | Conceptualiseren | Droom goede dromen met realiteitszin | Durf jij te dromen met realiteitszin? |
| 7 | Vooruitzien | Voorzie consequenties van beslissingen | Durf je de prijs te berekenen van beslissingen? |
| 8 | Stewardship | Toon rentmeesterschap; beheer in plaats van bezit | Durf jij rentmeester te zijn? |
| 9 | Inzet voor mens | Erken dat de intrinsieke waarde van mensen veel meer is dan hun functie | Durf jij mensen te zien zoals zij zijn in plaats van wat zij doen? |
| 10 | Bouwen aan gemeenschap | Neem onbegrensde aansprakelijkheid voor een specifieke gemeenschap | Durf je jouw plek in je team of organisatie ook echt in te nemen? |
Bronnen voor de serie Leren van Leiders
Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier:
Toon text
Bronnen voor deze serie
Bootsma, E. & Nourhussen, S. (2013, 6 februari). Held, maar geen heilige. Geraadpleegd van https://www.trouw.nl/home/held-maar-geen-heilige%7Ea2f77205.
Mandela, N. en Langa M. (2017), De presidentiële jaren. Bij de vrijheid begint het pas. Amsterdam/Antwerpen: Atlas Contact.
Nelson Mandela. In Wikipedia. Voor het laatst geraadpleegd op 11-8-201, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Nelson_Mandela.
Pieter Willem Botha. In Wikipedia. Voor het laatst geraadpleegd op 14-8-2018, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Willem_Botha.
Zuid-Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie. In Wikipedia. Voor het laatst geraadpleegd op 14-8-2018, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuid-Afrikaanse_Waarheids-_en_Verzoeningscommissie.
Waanders, L., (2013), De woorden die Nelson Mandela tijdens het Rivonia-proces ter verdediging aanvoerde, Hanta, Geraadpleegd van http://www.hanta.nl/hanta/2013/12/15/de-woorden-die-nelson-mandela-tijdens-het-rivonia-proces-ter-verdediging-aanvoerde/
De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).
Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!
Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl –20-08-2019
